Gokverslaving: Het Toenemende Probleem in Nederland De Digitale Stad Nieuwegein

Voor een groot deel hebben zij hiervoor de benodigde vaardigheden, maar de specifieke kennis over (signalen van) gokproblemen, de al genoemde schaamte en het goed kunnen verbergen van verslavingsproblemen ontbreekt soms nog. Hierin investeren helpt niet alleen bij het signaleren van gokproblematiek, maar ook van andere vormen van beginnende verslaving of psychosociale problemen. De aandacht voor gokproblemen moet ook georganiseerd worden, zowel in organisaties als tussen organisaties (bijvoorbeeld tussen buurtteams en verslavingspreventie). Ruim acht op de tien (84%) jongeren denken hun gokgedrag onder controle te hebben. Driekwart denkt dat ze problemen bij gokken bij zichzelf kunnen herkennen of kunnen signaleren dat deze problemen erger worden.

Is gokverslaving vergelijkbaar met verslaving aan middelen?

Veel spelers kunnen deze verantwoordelijkheid dragen, maar net als bij middelengebruik trekt gokken een doelgroep voor wie het risico op problematiek en afhankelijkheid groter is. Het is de vraag wat het effect van het online aanbod is op het gokgedrag van deze kwetsbare doelgroep en hoe de eigen verantwoordelijkheid in verhouding staat tot het creëren van een gezonde leefomgeving. Beide typen verslavingen worden officieel erkend als mentale gezondheidsstoornissen. Lessen financiële geletterdheid zouden een preventieve meerwaarde kunnen bieden. In de schoolcontext geeft slechts een kleine 8% van de Vlaamse jongeren aan dat hij of zij op de hoogte is van duidelijke afspraken of regels in verband met gokken. Nochtans zegt 66,1% van de Vlaamse ondervraagden dat het thema gokken al op school aan bod kwam, bijvoorbeeld in de les.

Door risicogedrag in een vroeg stadium te identificeren, kan Gaming1 preventief actie ondernemen en spelers de middelen bieden die ze nodig hebben om hun problemen te overwinnen. De gokker gelooft nog steeds in een grote winst die alles recht zal zetten. Echter, gedragsveranderingen komen voor, zoals liegen tegen dierbaren, geld lenen, en zelfs stelen om het gokken te financieren.

• Er zijn redenen om aan te nemen dat dit zal zorgen voor een toename van gokverslavingen.
• Het ontwikkelen van een gezonde relatie met geld en het begrijpen van de kansen van gokspellen kunnen ook helpen.
• In Nederland wordt er bij gokproblematiek vooral gekeken naar gokverslaving (gokstoornis).
• Op dit moment is er vaak weinig aandacht voor de invloed van de omgeving en producteigenschappen, terwijl dit wél heel belangrijk is.

Dat is nog belangrijker geworden nu sinds het openen van de online gokmarkt het aantal, vooral jonge, online gokkers met gokproblemen toeneemt. Via een vijfigtal diepgaande gesprekken is een duidelijk beeld gekregen over onderliggende motieven, ervaringen en behoeften van spelers die gokproblemen ervaren. Om de diepte en impact van de levenservaringen van mensen met gokproblematiek en hun naasten beter te begrijpen, is het aan te raden om het hele rapport te lezen.

Dit staat in contrast met een vorm van verslavingspreventie die veel gebruikt wordt, namelijk het beperken van de beschikbaarheid en toegankelijkheid van kansspelen. Geregeld trekken partners of verwanten van gokkers aan de bel, omdat ze zich zorgen maken of vragen hebben. Daarnaast nemen ook jongeren contact op omdat zij in de problemen zijn gekomen door het online gokken. Problemen en schade door gokken zijn niet alleen een gevolg van keuzes en kwetsbaarheden van de gokker.

Bijsturing van gokgedrag ligt binnen en buiten de gokker

De legalisering van online gokken heeft geleid tot een toename van gokproblemen in Nederland, zo erkent ook de staatssecretaris voor Rechtsbescherming. Het aantal probleemspelers neemt toe, met name onder jongvolwassenen, en het aantal mensen in behandeling voor kansspelverslaving stijgt licht sinds 2023. Schaamte, ontkenning en de normalisering van gokken maken het lastig om problemen tijdig te signaleren. Landelijke wetgeving is belangrijk, maar het is bij mensen thuis en in hun directe omgeving (naasten) en op plekken in de wijk, waar ze vindbaar zijn en waar actie moet plaatsvinden. Ook geven professionals aan dat de behoefte aan kennis over effectieve voorlichting hoog is, omdat veel mensen zich niet bewust zijn van de risico’s van gokken.

Welke kennis en ondersteuning hebben professionals nodig om gokproblematiek en gokschade effectief aan te kunnen pakken? Er kunnen verschillende redenen zijn waarom jongeren bezig gaan met het voorkomen of beperken van hun gokproblemen. Als jongeren gokproblemen beter bij zichzelf herkennen, zullen ze eerder afspraken maken over hun gokgedrag. Als jongvolwassenen zich realiseren dat het gokken voor hen problematisch wordt, zijn ze eerder geneigd om afspraken met zichzelf te maken over hun gokgedrag. Hierdoor is te volgen welke gokspellen de speler speelt, hoe hoog zijn/haar inzet is en hoeveel geld er van en op zijn/haar rekening is gestort.

Werk toe naar wetenschappelijk onderbouwde preventie en behandeling

Ook het ontwerp van gokwebsites en de (online) omgeving van de gokker hebben een grote rol bij het ontstaan van problemen. Het ontwerp van gokwebsites, destructural characteristics van het gokproduct, kan gedrag stimuleren of afremmen. Denk aan ingebouwde pauzemomenten, de speelsnelheid, misleiding van de gokker over winkansen en de inzet van near-wins. Ook de (online) omgeving van de gokker kan gedrag positief of negatief beïnvloeden.

Gokken, oftewel de deelname aan kansspelen, brengt risico’s met zich mee, waaronder gokverslaving (gokstoornis). Onderbouwde preventie, onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek en goede (online) hulpverlening zijn daarom belangrijk. Per aandachtspunt in de kennisagenda wordt beschreven wat het Trimbos-instituut hierin kan betekenen. We vroegen jongeren ook wie volgens hen informatie zou moeten geven over (de signalen van) risicovol gokgedrag en wat je hiertegen kunt doen. Driekwart vindt dat hierin een taak is weggelegd voor de Nederlandse overheid (75%), aanbieders van kansspelen (75%) en verslavingszorg (74%).

• Ze gebruiken vaak gestructureerde interviews om een grondige geschiedenis van het gokprobleem te verzamelen, inclusief de ernst en de impact op het individu.
• Maar de signalen rondom kansspelen komen ook vanuit zorg­professionals, kansspelaanbieders, onderzoekers en beleidsmakers.
• In dit programma werk je aan zelfstandig wonen, het versterken van zelf- en samenredzaamheid en een positieve leefomgeving.
• Waar commerciële boodschappen voorheen primair gericht waren op werving, ligt de nadruk nu steeds meer op verantwoorde communicatie.
• Deze wet is een aanvulling op en wijziging van de Wet op de kansspelen (Wok) en heeft de Nederlandse gokmarkt grondig veranderd.
• Algemene landelijke restricties binnen het productaanbod en marketing kunnen zeer effectief zijn, soms veel meer dan voorlichting van een (potentiële) gokker.

Hoe beïnvloedt gokverslaving relaties?

De oorzaken van gokverslaving omvatten biologische, psychologische en sociale factoren zoals genetische predisposities, persoonlijkheidstrekken en omgevingsinvloeden. Psychologisch gezien kunnen individuen met een familiegeschiedenis van verslaving of bepaalde persoonlijkheidstrekken, zoals impulsiviteit of het zoeken naar opwinding, vatbaarder zijn voor het ontwikkelen van een gokverslaving. De symptomen van gokverslaving omvatten gedragingen en emoties zoals een oncontroleerbare drang om te gokken, ondanks de negatieve gevolgen voor financiële, mentale en sociale gezondheid.

Hoewel de meeste spelers nooit een gokprobleem ontwikkelen, worden bepaalde factoren vaker geassocieerd met dwangmatig gokken. Mensen die dwangmatig gokken, hebben vaak problemen met middelenmisbruik, persoonlijkheidsstoornissen, depressie of angst. Overzicht van veelgestelde vragen en de bijbehorende antwoorden op het gebied van gokverslaving en problematisch gokken. De handreiking over signaleren van gokproblemen is tot stand gekomen in samenwerking met de verslavingszorginstellingen Jellinek, Brijder en Mondriaan en met advies van de AGOG. Het onderzoek benadrukt het belang van een genuanceerde benadering bij het herkennen van risicovol speelgedrag, waarbij niet alleen naar financiële aspecten wordt gekeken, maar ook naar gedragspatronen en speelgewoonten.

We legden aan deze jongvolwassenen een lijst met negen acties voor die kunnen helpen bij het voorkomen van gokproblemen of deze problemen beperken en vroegen of ze dit de komende tijd gaan doen. Ongeveer de helft (49%) is van plan de komende tijd minimaal één van deze acties te ondernemen. Jongeren nemen zich met name voor om met zichzelf afspraken te maken en zich daaraan te houden (36%). Naast de tool voor het detecteren van problematisch gedrag, blijft Gaming1 veel investeren in onderzoek en ontwikkeling van nieuwe technologische oplossingen.

Leerlingen die weten dat je in België vanaf 21 jaar mag spelen in een casino zijn vaker occasionele gokkers zijn dan leerlingen die het niet weten. Samen met scholen en verslavingspreventie kunnen gemeenten kiezen uit talloze erkende interventies op het gebied van mentale gezondheid en middelengebruik, waarvan er steeds meer worden toegespitst op gokken. Gemeenten kunnen trainingen faciliteren voor docenten, jongerenwerkers en andere professionals die met mbo-studenten werken. Gemeenten kunnen als regisseur lokaal partijen verbinden, doelen stellen en financiering organiseren voor preventie. Door samen te werken met mbo-instellingen kunnen gemeenten preventieve programma’s stimuleren, bijvoorbeeld via de Gezonde School-aanpak of regionale netwerken. Opvallende bevindingen tonen aan dat ’s nachts spelen doorgaans wordt beschouwd als een sterke indicator voor risicovol gokgedrag.

We onderzochten niet alleen de sterkte, maar ook of de gedragsbepalers een negatieve of positieve invloed hebben op het gewenste gedrag. Naast deze gedragsbepalers hebben we vragen gesteld over het huidige gokgedrag en acties om gokproblemen te voorkomen en over de informatievoorziening over gokgedrag. Het Expertisecentrum Gokken werkt aan het vergoten van wetenschappelijke kennis over gokschade, gokproblematiek en gokverslaving. Met deze kennis kunnen professionals die werken op het gebied van gokken, effectief aan de slag met het signaleren, voorkomen en aanpakken van gokproblematiek en gokschade. Om hen van de juiste informatie te voorzien onderzocht het expertisecentrum waar behoefte aan is.

Clark en Limbrick-Oldfield (2013) benoemen pathologisch gokken als een gedragsverslaving met veranderingen in de “circuits” in het brein die ook bij drugsverslaving worden gezien. Het heeft relaties met andere gedragsverslavingen door vergelijkbare patronen van gedrag, gedachteprocessen en de onderliggende neurobiologische mechanismen. Net als bij andere verslavingen ervaren individuen met gokverslaving een onweerstaanbare drang om te gokken, ondanks de negatieve gevolgen. De benaderingen voor behandeling spiegelen die van andere gedragsverslavingen, met strategieën gericht op het herkennen en veranderen van schadelijke gedragspatronen.

Het versterken van het sociale netwerk door lid te worden van clubs of vrijwilligerswerk te doen, biedt alternatieve activiteiten en vermindert de tijd besteed aan gokken. Het deelnemen aan Gamblers Anonymous of soortgelijke groepen biedt een gestructureerd netwerk en deelt ervaringen die helpen bij het identificeren van irrationele overtuigingen over gokken. Educatie over de risico’s en het herinneren aan de willekeurige aard van gokuitkomsten kan helpen bij het https://staanvoordaan.nl/ verminderen van de illusie van controle. Strategieën zoals mindfulness en het uitstellen van beslissingen kunnen individuen helpen de drang om te gokken te beheersen. Deze start wanneer de gokker erkent hulp nodig te hebben en bereid is behandeling te zoeken. Opties voor herstel omvatten professionele hulp en ondersteuning van naasten.

Deze aanpak biedt een gestructureerde omgeving waarin deelnemers zich volledig op hun herstel kunnen richten, vrij van externe afleidingen. Bij winst komt dopamine vrij in de hersenen, wat intense gevoelens van plezier geeft. Dit beloningssysteem stimuleert spelers om door te gaan, zelfs bij verlies. De hoge frequentie van spelen verhoogt de tijd die men risico’s neemt, wat de kans op verslaving vergroot. Iets minder dan de helft van de jongeren geeft aan dat er in hun gezin iemand gokt voor geld, maar dat het deelnemen aan kansspelen toch eerder niet aanvaard wordt in de thuiscontext.

Lang niet iedereen die problematisch gokt, heeft zich bij een verslavingszorginstelling aangemeld. Brijder weet niet hoe het gokgedrag van de cliënten die bij hen in behandeling zijn (geweest) er op dit moment uitziet. Daarnaast is online gokken nog maar net legaal, waardoor er nog weinig cijfers en onderzoeksresultaten beschikbaar zijn. Vooralsnog put men uit eerdere, deels buitenlandse onderzoeken en artikelen. De langetermijneffecten van gokverslaving omvatten financiële problemen, sociale isolatie, en gezondheidscomplicaties.

De sector moet zich bewust zijn van de potentiële schadelijke gevolgen van gokken en proactief bijdragen aan preventie. Verantwoordelijk adverteren, het aanbieden van hulpbronnen voor gokverslaving en het implementeren van eerlijke spelpraktijken zijn cruciale ethische overwegingen. Een ethisch verantwoorde gokindustrie is niet alleen gunstig voor individuele spelers, maar draagt ook bij aan een gezondere samenleving als geheel. Wetenschappelijk gezien blijven feitelijke gevallen van gevaarlijk gedrag richting mensen uiterst zeldzaam in Europa.

Mensen kunnen gokken als een manier zien om tijdelijk te ontsnappen aan de realiteit, waarbij de focus verschuift naar de opwinding van het spel in plaats van alledaagse zorgen. Het dient als een vorm van zelfmedicatie, waarbij de spanningen van het dagelijks leven even op de achtergrond verdwijnen. Het begrijpen van deze functie van gokken als een vluchtmechanisme biedt inzicht in waarom sommige mensen het als een coping-mechanisme kunnen gebruiken. Huisartsen kunnen een persoon met suïcidale gedachten bij Sumona aanmelden. De casemanager kijkt wat de persoon nodig heeft qua zorg en leidt hem of haar toe naar ondersteuning in het sociaal domein (bijvoorbeeld schuldhulpverlening).

Een op acht jongeren (12%) denkt niet in staat te zijn gokproblemen bij zichzelf te herkennen. Daarnaast acht een op de zes (17%) de kans groot dat ze (meer) problemen krijgen bij gokken. In de publieke perceptie worden zulke ontmoetingen echter niet altijd neutraal beoordeeld. In veel gevallen worden ze gezien als problematisch of bedreigend, zelfs als het gedrag van de wolf niet afwijkt van normaal gedrag.

Als er meer nodig is dan ondersteunen wij je in het vinden van hulp die bij je past.Voor dit gesprek heb je geen verwijsbrief van de huisarts nodig. In het verlengde van de behoefte aan eenduidige cijfers is er vraag naar aanbevelingen voor meetinstrumenten om gokgedrag, gokverslaving en gokschade uit te vragen in onderzoeken. Een intrigerend aspect van de psychologie achter gokken is de rol die het speelt als een vorm van ontsnapping uit stressvolle situaties of persoonlijke problemen.

Het leidt tot een verhoogd risico op suïcidale gedachten en pogingen onder gokkers. Financieel veroorzaakt het aanzienlijke schulden, soms resulterend in faillissement. Gokverslaving beschadigt ook relaties met familie en vrienden door vertrouwensbreuk en emotionele afstand. Professioneel gezien kan het leiden tot verlies van baan en juridische problemen door diefstal of fraude om gokschulden te financieren.